OPINIE. België beperkt de keuzevrijheid van personen met een handicap

De Belgische regelgeving rond personen met een handicap is een kluwen van verdeelde bevoegdheden tussen het federale niveau en de deelstaten. Op zijn best zorgt dit voor een suboptimale afstemming tussen de verschillende tegemoetkomingen waar deze groep recht op heeft. Op zijn slechtst heeft het ook schadelijke effecten voor de keuzevrijheid en financiële situatie van een alreeds kwetsbare groep.

Ik maak het even concreet. Een verminderde zelfredzaamheid brengt extra kosten met zich mee. De integratietegemoetkoming (IT) is een federale bevoegdheid en biedt ondersteuning aan personen tussen 18 en 65 jaar om deze extra kosten op te vangen. En wat met 65-plussers? Die krijgen een zorgbudget, een soortgelijke tegemoetkoming als de IT, en vallen dan weer onder de Vlaamse bevoegdheid. Begrijpe, wie begrijpen kan.

Het institutioneel kluwen botst op het inclusieve beleid dat Vlaanderen wil voeren. Met de persoonsvolgende financiering zorgde Vlaanderen voor een ambitieuze ommezwaai in het beleid voor personen met een handicap. Hierdoor gaat de financiering rechtstreeks naar de personen in plaats van naar de zorginstellingen. Deze Vlaamse hervorming heeft aanzienlijke voordelen voor personen met een handicap. Zij hebben nu eigenaarschap over hun zorg en kunnen deze aanpassen aan hun persoonlijke behoeften, bijvoorbeeld door opname in een zorginstelling of door verpleging aan huis te laten komen.

Maar de federale regelgeving rond de IT zorgt helaas voor een hoop ellende.  Wie in een instelling verblijft verliest een deel van de IT, wie thuis blijft en verpleging aan huis laat komen niet. Het federale beleid gaat dus regelrecht in tegen de Vlaamse doelstelling om de keuzevrijheid van deze doelgroep te bevorderen. Deze IT-vermindering gaat vooral ten koste van de Vlamingen. In Brussel en Wallonië kennen ze het systeem van een persoonsvolgend budget niet en is het de overheid die bepaalt welke zorg je krijgt. De federale overheid onderneemt slechts halfslachtige stappen om dit aan te pakken. Deze problematiek speelt immers vooral in Vlaanderen, wat de vraag oproept of er voldoende politieke wil is om deze scheeftrekking aan te pakken.

Als Vlaanderen een ambitieus beleid wil voeren dat personen met een handicap meer eigenaarschap wil geven, dan mag de federale overheid dit niet blokkeren. Het wordt tijd dat alle bevoegdheden inzake personen met een handicap overgeheveld worden naar de gemeenschappen. Alleen zo kan er een eenduidig en effectief beleid worden gevoerd dat recht doet aan de noden en keuzes van de doelgroep. Het is hoog tijd om vaarwel te zeggen tegen de onlogische en ingewikkelde bevoegdheidsverdeling en te streven naar een beleid dat een heldere koers volgt voor de ondersteuning van personen met een handicap.